Аҳмедов М.М., Тешабоев З.А., Ҳожикаримова Г.Т.
ЁШЛАРНИ КАСБ-ҲУНАРГА ЙЎНАЛТИРИШ *
Аннотация:
в данной статье рассматриваются вопросы внутреннего и внешнего воздействия, которые мотивируют молодых людей на выбор профессии, их значение в выборе профессии
Ключевые слова:
профессия, потребность, умение, знание, мотив
УДК 303.028
Аҳмедов М.М.
Фарғона вилояти халқ таълими ҳодимларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш ҳудудий маркази ўқитувчиси
(Узбекистан, г.Фергана)
Тешабоев З.А.
Фарғона вилояти халқ таълими ҳодимларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш ҳудудий маркази ўқитувчиси
(Узбекистан, г.Фергана)
Ҳожикаримова Г.Т.
Фарғона давлат университети ўқитувчиси
(Узбекистан, г.Фергана)
ЁШЛАРНИ КАСБ-ҲУНАРГА ЙЎНАЛТИРИШ
Аннотация: в данной статье рассматриваются вопросы внутреннего и внешнего воздействия, которые мотивируют молодых людей на выбор профессии, их значение в выборе профессии.
Ключевые слова: профессия, потребность, умение, знание, мотив.
Таълим мазмунини модернизациялаш шароитида инновацион теҳнологиялар асосида ўқувчиларни касб-ҳунарга йўналтириш муҳим дидактик ҳодиса бўлиб, у бир томондан умумдавлат, иккинчи томондан эса, умумпедагогик аҳамиятга эга. Чунки, таълим мазмуни миллатнинг савиясини белгилайди. Шунинг учун ҳам, бу соҳада амалга ошириладиган ишлар қабул қилинадиган тавсиялар, ижтимоий-дидактик характер касб этади.
Ўзбекистон Республикаси президентининг 2020 йил 29 декабрдаги “2017 - 2021 йилларда Ўзбекистон республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича ҳаракатлар стратегиясини “Ёшларни қўллаб – қувватлаш ва аҳоли саломатлигини мустаҳкамлаш йили”да амалга оширишга оид давлат дастури тўғрисида”ги ПФ-6155 сонли фармонида ҳам замонавий технологияларга асосланган касб-ҳунарга йўналтириш масалаларига алоҳида эътибор берилган.
Касбга йўналтиришнинг асосий назарий ва натижавий вазифаси шундан иборатки, у ўсиб келаётган ёш авлод, яъни умумий ўрта таълим мактабларида ўқувчиларда касб тушунчасини шакллантириб, улардаги мойиллик ва қизиқишни юзага чиқариб, уларнинг имкониятлари қай даражада ва унинг бажараётган иши ёки танлаган касби билан унинг тайёрлаганлик даражаси ўртасида узлуксизлик ва узвийликни аниқлаш ҳамда уни мақсадга мувофиқ изга солишдан иборат.
Касб танлашда биринчи навбатда ёшларнинг маълум бир касбга қизиқиши, уни ўрганишга бўлган лаёқати ва қобилиятларини ҳисобга олиниши зарур. Ана шундагина касбга ўргатишдан кўзланган мақсадга эришиш мумкин. Ўқувчилар маълум бир касбни танлаши учун уни касб танлашга ундовчи ички ва ташқи таъсирлар бўлиши керак.
Эҳтиёж таълим ва тарбия бериш жараёнида шаклланади, яъни инсоният томонидан яратилган ижтимоий тажриба, кўникма, малака, одат, маънавият, қадриятлар билан яқиндан танишиши уларни ўзлаштириш орқали амалга оширилади.
Эҳтиёж қуйидаги типларга ажратилади:
Шахсг фаоллиги унинг қизиқишларида ҳам намоён бўлади. Қизиқиш шахснинг муҳим психологик хусусияти бўлиб, унда инсоннинг индивидуал хусусияти бевосита мужассамлашади. Қизиқиш-инсонларнинг дунёқараши, эътиқодлари, идеаллари, яни унинг олий мақсадлари, орзу ниятлари, орзу умидлари билан бевосита боғлиқ. Қизиқишнинг психологик моҳиятидан келиб чиқиб, интилиш, фаоллик, ички туртки эҳтиёжни рўёбга чиқариш манбаи ролини бажаради.
Қизиқиш қуйидаги турларга ажратилади:
- Мазмунига кўра: шахсий ва ижтимоий;
- Мақсадга кўра: бевосита ва билвосита;
- Кўламига кўра: кенг ва тор;
- Даражасига кўра: барқарор ва беқарор.
Қизиқиш билимларни онгли, пухта, барқарор, англаган ҳолда ўзлаштиришда, шахс қобилияти, зеҳни, уқувчанлигини ривожлантиришга, оламни мукаммалроқ тушунишга, билим савиясининг кенгайишига ёрдам беради. Қизиқишнинг мақсад жиҳатидан фарқи бевосита ва билвосита намоён бўладиган қизиқишларнинг воқелик, жисмлар ва ҳодисаларнинг эмоционал жозибалилиги, ҳис-туйғуларга эга бўлишлиги, ташқи таъсирларга берилувчанлиги туфайли вужудга келади. Бевосита қизиқишлар ўрганилаётган нарсанинг маъноси билан унинг шахс фаолияти учун аҳамияти мос тушган тақдирда пайдо бўлиши мумкин.
Одамларнинг қизиқишлари ўзининг кўлами билан бир-биридан фарқ қилади. Шундай шахслар тоифаси ҳам мавжудки, уларнинг қизиқишлари фақат бир соҳага қаратилган бўлади. Бошқа бир тоифага тааллуқли одамларда эса қизиқишлар қатор соҳаларга, фанларга, обектларга йўналтирилганини учратишимиз мумкин. Қизиқишлар ўзларининг даражасига қараб барқарор ва беқарор турларга ажратилади. Барқарор қизиқишга эга бўлган шахс узоқ вақт давомида ёқтирган предметларига, обектларига, ҳодисаларга нисбатан ўз майлини ҳеч ўзгаришсиз сақлаб тура олади. Шу боисдан инсон эҳтиёжларини ўзида мужассамлаштирувчи, шахснинг руҳий фазилатига айлана бошлаган қизиқишлар барқарор қизиқишлар дейилади. Қизиқишлар барқарор бўлса ўқувчилар бирор касбни турғун эгаллашга интиладилар. Акс холда ўқувчиларда бир вақтнинг ўзида турли касбларни эгаллаш ҳоҳишлари пайдо бўлиши мумкин. Шунунг учун ҳам касб танлашда касб танлашга ундовчи таъсирларнинг аҳамияти катта.
АДАБИЁТЛАР РЎЙХАТИ:
Жўраев Р.Х. ва бошқалар. Узлуксиз таълим тизимидда ўқувчиларни касб-ҳунарга йўналтиришнинг илмий-педагогик асослари. 94-б.
Ахмедов М. ва бошқалар. Supporting innovative approaches in the education system. ACADEMICIA: AN INTERNATIONAL MULTIDISCIPLINARY RESEARCH JOURNAL, 11(1), 38-41.
Мамадалиевич А.М. (2021). Fundamentals Of Development Of Creative Abilities Of Students In Professional Training. The American Journal of Applied sciences, 3(01), 54-57.
Ahmedov M.M.
She is a teacher at the Fergana Regional Center for Retraining and Advanced Training of Public Education
(Uzbekistan, Fergana)
Teshaboev Z.A.
She is a teacher at the Fergana Regional Center for Retraining and Advanced Training of Public Education
(Uzbekistan, Fergana)
Hojikarimova G.T.
Lecturer at Fergana State University
(Uzbekistan, Fergana)
CAREER GUIDANCE FOR YOUTH
Abstract: this article highlights the issues of internal and external influence that motivate young people to choose a profession, their importance in choosing a
profession.
Keywords: profession, need, skill, knowledge, motive.
Номер журнала Вестник науки №11 (44) том 1
Ссылка для цитирования:
Аҳмедов М.М., Тешабоев З.А., Ҳожикаримова Г.Т. ЁШЛАРНИ КАСБ-ҲУНАРГА ЙЎНАЛТИРИШ // Вестник науки №11 (44) том 1. С. 5 - 9. 2021 г. ISSN 2712-8849 // Электронный ресурс: https://www.вестник-науки.рф/article/4890 (дата обращения: 30.04.2024 г.)
Вестник науки СМИ ЭЛ № ФС 77 - 84401 © 2021. 16+